Mysłowice, jako część Górnego Śląska, mogą pochwalić się bogatą tradycją wigilijną, która łączy śląskie specjały z uniwersalnymi polskimi potrawami świątecznymi. Siemieniotka, brzadowy żur czy pierogi z suszonymi owocami to tylko niektóre z dań, które królują na świątecznych stołach.
- Wigilijne tradycje kulinarne w Mysłowicach – historia i lokalne zwyczaje
- Przepis na brzadowy żur – postną zupę z suszonymi owocami
- Siemieniotka – przepis na tradycyjną śląską zupę wigilijną
Wigilijne tradycje kulinarne w Mysłowicach – historia i lokalne zwyczaje
Wigilijne tradycje kulinarne w Mysłowicach to wyjątkowe połączenie śląskiej gościnności, religijnych obrzędów i głębokiej więzi z lokalnymi smakami. Przygotowania do tego szczególnego dnia zaczynają się już na długo przed 24 grudnia, a każdy element wieczerzy wigilijnej kryje w sobie historię i symbolikę przekazywaną z pokolenia na pokolenie.
Jednym z charakterystycznych dań, które pojawia się na wigilijnych stołach w Mysłowicach, jest tradycyjna siemieniotka – zupa z siemienia konopnego. To wyjątkowy śląski przysmak, symbolizujący dobrobyt i nowe życie. Chociaż jej przygotowanie wymaga czasu, wielu mieszkańców wciąż pielęgnuje tę tradycję, wierząc w jej magiczną moc. Obok siemieniotki znajdziecie także makówki, które są niekwestionowanym królem deserów. Ten słodki specjał z maku, mleka, bakalii i bułki to nie tylko smak dzieciństwa, ale też kulinarny symbol szczęścia i dostatku.
Nie można zapomnieć o karpiu, który od połowy XX wieku na stałe zagościł na stołach mieszkańców Mysłowic. W wielu domach nadal praktykuje się zakup żywej ryby, która przez chwilę pływa w wannie, zanim trafi na patelnię. Karp podawany jest na różne sposoby – smażony, pieczony czy w galarecie – ale zawsze w towarzystwie prostych dodatków, takich jak ziemniaki czy kapusta z grochem, które na Śląsku cieszą się ogromną popularnością.
Podczas wigilijnej kolacji nie może zabraknąć także pierogów z kapustą i grzybami oraz barszczu czerwonego z uszkami. Śląska kuchnia kładzie nacisk na prostotę i bogactwo smaku, co doskonale widać w tych klasycznych potrawach. Grzyby, zbierane wcześniej w pobliskich lasach, są suszone i przechowywane specjalnie na tę okazję.
Wieczerza wigilijna w Mysłowicach nie kończy się na jedzeniu. Ważnym elementem tego wieczoru jest wspólne kolędowanie, modlitwa i dzielenie się opłatkiem, które symbolizuje pojednanie i wzajemne życzenia. Zwyczaj pozostawiania pustego miejsca przy stole, przeznaczonego dla niespodziewanego gościa, również ma tu głęboko zakorzenione znaczenie. Mieszkańcy wierzą, że ten gest podkreśla gościnność i otwartość na innych.
Ozdoby świąteczne w domach w Mysłowicach są często ręcznie wykonane, co jeszcze bardziej podkreśla magię tego wieczoru. Pająki ze słomy, łańcuchy z bibuły czy drewniane szopki tworzą niezwykłą atmosferę i przypominają o dawnych czasach, kiedy to wszystko robiono własnoręcznie. Z kolei na choinkach często wiesza się jabłka, pierniki i cukierki, co nadaje im uroku i naturalności.
Warto wspomnieć, że mieszkańcy Mysłowic, podobnie jak na całym Śląsku, mają w zwyczaju odwiedzanie Pasterki. Ta uroczysta msza, rozpoczynająca się o północy, przyciąga tłumy wiernych, którzy wspólnie świętują narodziny Chrystusa. Spacer ulicami miasta w świątecznej scenerii, zwłaszcza gdy aura sprzyja śnieżnym krajobrazom, to idealne zakończenie wigilijnego wieczoru.
Przepis na brzadowy żur – postną zupę z suszonymi owocami
Brzadowy żur to tradycyjna, postna zupa, która od wieków króluje na wigilijnych stołach w niektórych regionach Polski, zwłaszcza na Śląsku Cieszyńskim. Charakteryzuje się niepowtarzalnym smakiem dzięki połączeniu kwaskowego żuru z delikatną słodyczą suszonych owoców, takich jak śliwki, jabłka czy gruszki. Jest to danie, które łączy w sobie symbolikę tradycji, pokory i prostoty – idealnie wpisując się w nastrój Wigilii.
Bogata w błonnik, witaminy z grupy B oraz minerały, zupa ta nie tylko zachwyca smakiem, ale i dostarcza wielu składników odżywczych. Jej przygotowanie jest proste, a sam zapach gotującego się brzadowego żuru przenosi w magiczny czas świąt.
Porcja: dla 4 osób
Czas przygotowania: ok. 2 godziny
Składniki:
- 1 litr zakwasu na żur (domowego lub gotowego)
- 1,5 litra wody
- 200 g suszonych śliwek
- 150 g suszonych jabłek
- 100 g suszonych gruszek
- 2–3 łyżki miodu (opcjonalnie, do smaku)
- 2 ziarna ziela angielskiego
- 2 liście laurowe
- 1 mała cebula
- Sól i pieprz do smaku
- 1 łyżka mąki żytniej do zagęszczenia (opcjonalnie)
Sposób przygotowania:
-
Przygotowanie owoców: Suszone owoce dokładnie opłucz pod bieżącą wodą, aby pozbyć się ewentualnych zanieczyszczeń. Następnie przełóż je do dużego garnka i zalej wodą (ok. 1,5 litra). Odstaw na około 30 minut, aby owoce lekko napęczniały.
-
Gotowanie owoców: Postaw garnek z owocami na średnim ogniu, dodaj liście laurowe, ziele angielskie oraz obraną, przekrojoną na pół cebulę. Gotuj pod przykryciem na małym ogniu przez około 40 minut, aż owoce staną się miękkie.
-
Dodanie zakwasu: Wlej zakwas na żur do garnka z ugotowanymi owocami, mieszając całość, aby smaki się połączyły. Gotuj zupę jeszcze przez 15–20 minut, cały czas na małym ogniu.
-
Zagęszczenie (opcjonalne): Jeśli chcesz, aby zupa była nieco bardziej gęsta, w małej miseczce wymieszaj łyżkę mąki żytniej z kilkoma łyżkami zimnej wody, a następnie dodaj do zupy, dokładnie mieszając, aby uniknąć grudek. Gotuj przez kolejne 5 minut.
-
Doprawianie: Na koniec dopraw brzadowy żur miodem (jeśli lubisz delikatną słodycz), solą oraz pieprzem do smaku. Usuń liście laurowe, ziele angielskie i cebulę.
Z czym podawać?
Brzadowy żur najlepiej smakuje solo, jako lekka i aromatyczna zupa wigilijna. Można go jednak serwować z dodatkiem pieczywa razowego, co podkreśli jego rustykalny charakter. W niektórych domach podaje się go także z ziemniakami ugotowanymi w mundurkach lub grzankami.
Jak zmodyfikować przepis?
- Wersja fit: Zamiast miodu użyj ksylitolu lub erytrolu, a do zagęszczania pomiń mąkę.
- Opcja z większym aromatem: Dodaj szczyptę cynamonu lub goździków, które wzmocnią świąteczny charakter zupy.
- Dodatkowe owoce: Możesz wzbogacić żur o suszone morele, które dodadzą słodyczy i pięknego koloru.
Siemieniotka – przepis na tradycyjną śląską zupę wigilijną
Siemieniotka to prawdziwa perełka wigilijnej kuchni Śląska, przygotowywana z nasion konopi. Jej historia sięga czasów, gdy proste, lokalne składniki były podstawą świątecznych potraw. Zupa symbolizuje dostatek i zdrowie, a dzięki wysokiej zawartości białka roślinnego, błonnika oraz kwasów omega-3 i omega-6, jest wyjątkowo pożywna. Jej aksamitny smak i kremowa konsystencja czynią ją niezwykle delikatną, a jednocześnie sycącą.
Siemieniotka doskonale wpisuje się w tradycyjny, postny charakter Wigilii. Przygotowanie tej zupy wymaga cierpliwości, ale efekty są warte każdego poświęconego momentu.
Porcja: dla 4 osób
Czas przygotowania: ok. 2,5 godziny
Składniki:
- 200 g nasion konopi (łuskanych lub niełuskanych)
- 1,5 litra wody
- 0,5 litra mleka (może być roślinne, np. owsiane lub migdałowe)
- 2 łyżki masła (lub oleju roślinnego w wersji wegańskiej)
- 2 łyżki mąki pszennej
- Sól i pieprz do smaku
- Opcjonalnie: 1 łyżeczka miodu lub ksylitolu dla delikatnej słodyczy
Sposób przygotowania:
-
Przygotowanie nasion:
Nasiona konopi dokładnie opłucz pod bieżącą wodą, a następnie umieść je w garnku. Zalej je wodą i odstaw na godzinę, aby się namoczyły (jeśli używasz nasion niełuskanych, ten krok jest szczególnie ważny). -
Gotowanie nasion:
Po namoczeniu zagotuj nasiona w tej samej wodzie, w której się moczyły, na średnim ogniu. Gotuj przez około 1,5 godziny, aż nasiona staną się miękkie. W trakcie gotowania co jakiś czas mieszaj i uzupełniaj wodę, jeśli będzie jej ubywać. -
Przecieranie:
Ugotowane nasiona odcedź, zachowując wodę z gotowania. Następnie dokładnie przetrzyj nasiona przez sito lub użyj blendera, aby uzyskać gładką masę. Przecieranie jest kluczowe, ponieważ to właśnie z nasion wydobywa się aromatyczna "śmietanka". -
Łączenie składników:
Do garnka z zachowaną wodą z gotowania dodaj przetarte nasiona. Wlej mleko i zagotuj na małym ogniu, mieszając, aby składniki się połączyły. -
Zagęszczanie:
Na patelni rozpuść masło, dodaj mąkę i przygotuj zasmażkę o jasnym kolorze. Stopniowo dodawaj ją do zupy, dokładnie mieszając, aby uniknąć grudek. Gotuj jeszcze przez około 10 minut, aż zupa nabierze aksamitnej konsystencji. -
Doprawianie:
Dopraw siemieniotkę solą i pieprzem do smaku. Jeśli lubisz, dodaj odrobinę miodu, aby przełamać naturalną goryczkę nasion konopi.
Z czym podawać?
Siemieniotka najlepiej smakuje w towarzystwie drobnych grzanek lub ziemniaków ugotowanych w mundurkach. Możesz również podać ją z kromką ciemnego pieczywa, które podkreśli jej delikatny, orzechowy smak. Na Śląsku często serwuje się ją jako samodzielne, symboliczne danie na początku wigilijnej kolacji.
Jak zmodyfikować przepis?
- Wersja wegańska: Zamiast masła użyj oleju roślinnego, a mleko krowie zastąp roślinnym (np. owsianym lub sojowym).
- Wersja fit: Zrezygnuj z zasmażki i użyj blendera do uzyskania gęstości zupy.
- Więcej aromatu: Możesz dodać odrobinę gałki muszkatołowej lub suszonego tymianku, aby wzbogacić smak.
