Przestępstwa z nienawiści to szczególny rodzaj przestępczości, którego ofiarami mogą stawać się osoby z uwagi na ich niezbywalne cechy takie jak rasa, narodowość, pochodzenie etniczne, język, kolor skóry, religia, płeć, wiek, niepełnosprawność fizyczna lub psychiczna, orientacja seksualna czy inne podobne.
Wskazuje to na podłoże oraz złożoność tego zjawiska, w skład którego wchodzą stereotypy, uprzedzenia, dyskryminacja, etykietowanie, wrogość czy nienawiść tak często obecne w życiu społecznym.
Z dostępnych danych wynika, że najczęściej dochodzi do przestępstw motywowanych ksenofobią, a więc wymierzonych w osoby o innym pochodzeniu narodowym i etnicznym. W dalszej kolejności są to przestępstwa na tle wyznaniowym, o charakterze rasistowskim czy polegające na propagowaniu ustrojów totalitarnych. Ponadto odnotowywane są zdarzenia dotyczące czynów popełnianych ze względu na różnice światopoglądowe, orientację seksualną oraz płeć.
Mowa nienawiści, wg Rady Europy, obejmuje wszelkie formy wypowiedzi, które szerzą, propagują czy usprawiedliwiają nienawiść rasową, ksenofobię, antysemityzm oraz inne formy nienawiści bazujące na nietolerancji m.in.: nietolerancję wyrażającą się w agresywnym nacjonalizmie i etnocentryzmie, dyskryminację i wrogość wobec mniejszości, imigrantów i ludzi o imigranckim pochodzeniu.
„Rasistowski i ksenofobiczny materiał” oznacza każdy materiał, obraz lub jakąkolwiek inną ilustrację idei lub teorii, która zaleca, promuje lub nawołuje do nienawiści, dyskryminacji lub przemocy wobec osoby lub grupy osób ze względu na rasę, kolor, religię, pochodzenie albo przynależność narodową lub etniczną, jeśli są wykorzystywane jako pretekst do któregokolwiek z tych czynników.
Przestępstwo z nienawiści - definicja Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (ODIHR-OSCE): to każde przestępstwo natury kryminalnej, wymierzone w ludzi i ich mienie, w wyniku którego ofiara lub inny cel przestępstwa, są dobierane ze względu na ich faktyczne bądź domniemane powiązanie, związek, przynależność, członkostwo lub udzielanie wsparcia grupie wyróżnianej na podstawie cech charakterystycznych wspólnych dla jej członków, takich jak faktyczna lub domniemana rasa, narodowość lub pochodzenie etniczne, język, kolor skóry, religia, płeć, wiek, niepełnosprawność fizyczna lub psychiczna, orientacja seksualna lub inne podobne cechy.
